Üst batın=Üst karın=Üst abdomen kelimeleri eş anlamlı olarak kullanılmaktadır. Göbek hizası ile diafragma arasında kalan karın boşluğuna verilen isimdir.
Üst batın bölgesinde; karaciğer, safra kesesi, safra yolları, pankreas, dalak, her iki böbrek, böbrek üstü bezleri, abdominal aorta, inferior vena kava, diğer abdominal damarlar, mide, ince barsakların bir kısmı, kalın barsakların bir kısmı, periton boşluğu, karın içi yağlı dokular bulunmaktadır. Karaciğer, safra kesesi ve sağ böbrek sağ yarımda yer alırken, dalak ve sol börek sol tarafta yer almaktadır. Pankreas ve damarsal yapılar orta hattadır.
ÜST BATIN USG NEDİR:
Üst batın USG; Üst Batın=Üst Karın=Üst Abdomenin ultrasonografi cihazları ile değerlendirilmesidir. Üst batında bulunan organlar: karaciğer, safra kesesi, safra yolları, pankreas, dalak, her iki böbrek, böbrek üstü bezleri, abdominal aorta, inferior vena kava, diğer abdominal damarlar, mide, ince barsakların bir kısmı, kalın barsakların bir kısmı, periton boşluğu ve karın içi yağlı dokular ultrasonografi ile detaylı bir şekilde incelenir. Bu organların hastalıkları ve patolojileri değerlendirilir.
ÜST BATIN USG NASIL YAPILIR:
Hasta muayene sedyesine sırtüstü yatırılarak karın bölgesi açılır. Elbiseleri üstte göğüs ortasına kadar, altta kalça hizasına kadar sıyrılarak karın bölgesi açılır. Sıyrılamayacak elbiseleri var ise göğüs ve karın bölgesi açıkta kalacak şekilde tümü ile çıkartılmalıdır.
Karın bölgesine yeterli miktarda jel sürülür. Bu jel ultrasonografik ses dalgalarının geçirgenliğini sağlamakta ve probun karın ön duvarında kaydırılarak hareket ettirilmesine yardımcı olmaktadır. Hem kaydırıcı, hem de ses geçirimi sağlamak amaçlı uygun miktarda mutlaka kullanılmalıdır.
Sırt üstü yatarken başlanan inceleme daha sonra hasta sağa ya da sola döndürülerek, bazen de oturtularak daha uygun pozisyonlama ve daha iyi görüntüler alınmaya çalışılmalıdır. Sağa ve sola döndürmeler 45-900’lik açılar ile yapılmalıdır. Bazen tam yan pozisyonda dönme şeklinde olmalıdır.
İnceleme sırasında zaman zaman derin nefes alarak nefes tutturulmalı, zaman zaman prob ile karın bölgesine uygun kompresyon ve basılar yapılarak görüntü önleyici mide ve barsak gazları inceleme dışına itilmelidir.
İnceleme sonrası batına sürülen jeller kağıt havlu ya da ıslak mendil ile temizlenerek inceleme bitirilmeli ve hasta muayene masasından kaldırılmalıdır.
ÜST BATIN USG İÇİN HANGİ HAZIRLIKLAR YAPILMALIDIR:
Üst batın USG incelemesi için en az 8 saatlik açlık gereklidir. Özellikle optimal safra kesesi, safra yolları ve pankreas incelemesi için mutlaka 8 saatlik açlık sağlanmalıdır. Hastanın gece saat 24’den sonra hiçbir şey yiyip-içmemesi ve sabah açlığı ile gelmesi önerilmelidir. Ancak acil hastalarda, çocuklarda ve bazı yetişkinlerde bu süre daha kısa tutulabilir ya da açlık aranmaksızın gerçekleştirilebilir.
ÜST BATIN USG HANGİ CİHAZLARLA VE HANGİ ORTAMLARDA YAPILIR:
• İncelemenin yapılacağı oda, hastanın ve cihazın mobilizasyonuna uygun bir büyüklükte olmalıdır.
• Oda ısısının ayarlanabilmesi ve havalandırılması hasta ve hekim konforunu sağlamak için gereklidir.
• Odada uygun karartmayı sağlayacak donanım olmalıdır.
• Mümkünse odada el ve kullanılacak probların temizliğini sağlayacak temizlik malzemeleri ve sistemi bulunmalıdır. o Kapıda, uygulama sırasında odaya girişi engelleyici kilit mekanizması olmalıdır. Ortam sessiz olmalı ve dikkati dağıtacak etkenler bulunmamalıdır.
• Yatak hastanın yatışını zorlaştırmayacak yükseklikte olmalıdır. Gerektiğinde hastaların yatağa çıkışını sağlayacak basamak sistemi bulunmalıdır.
Yatak baş kısmı hastalar için gerektiğinde yükseltilebilir olmalıdır.
• Hijyeni sağlamak amacıyla hasta değişiminde yenilenebilir örtü ve/veya yüzeyi örtebilen kağıt havlu sistemi bulunmalıdır.
• Ultrasonografi sırasında, sonrasında odada bulunması gerekenler;
- Probdan cilde ses dalgalarının penetrasyonunu kolaylaştıran kayganlaştırıcı jel.
- Hekimin oturacağı, yüksekliği ve pozisyonu ayarlanabilir tekerlekli sandalye.
- Gerektiğinde kullanılmak üzere hasta sandalyesi.
- Kağıt havlu.
- Gerektiğinde kullanılmak üzere prob kılıfı
CİHAZA AİT TEKNİK ÖZELLİKLER
• Üst abdomen incelemeleri sektör, lineer ya da konveks yüzeyli problarla donanmış, gerçek zamanlı görüntüleme yapan, yüksek kaliteli ultrasonografi (US) cihazları ile gerçekleştirilir.
• Ergenlik öncesi dönemdeki çocuk hastalarda 5 MHz veya üstündeki ortalama frekansa sahip problar tercih edilir. Yeni doğan ve küçük bebeklerde ise daha yüksek frekanstaki problara gerek olabilir. Erişkinlerde ise genellikle 3.5 -5.0 MHz ortalama frekansa sahip problar yeterli olur. Nadiren çok şişman hastalarda daha düşük frekanstaki problara gerek olabilir. Doppler ultrasonografi değerlendirmede, görüntüleme frekansları, yukarıdaki değerlerden farklılık gösterebilir.
• Cihazı voltaj dalgalanmalarından korumak ve sürekli kullanabilmeyi sağlamak amacıyla kesintisiz güç kaynağı bulunması yararlıdır.
• Görüntü kayıt cihazı ya da sistemi bulunmalıdır.
ÜST BATIN USG TEKNİĞİ:
İncelenen her organ ve yapı birbirine dik en az iki düzlemde tanımlanmalıdır. USG’nin sonsuz düzlemde kesit alabilme özelliği kullanılmalı, organların en iyi görüntülenebileceği düzlemler dinamik olarak yapılmalıdır.
Karaciğer, safra kesesi, safra yolları, pankreas, dalak, her iki böbrek, her iki böbrek üstü bezi, abdominal aorta, inferior vena kava, diğer abdominal damarlar, mide, ince barsakların inceleme alanına giren kısımları, kalın barsakların inceleme alanına giren kısımları, periton boşluğu ve karın içi yağlı dokular dikkatli bir şekilde incelenmelidir.
Hasta temel olarak sırt üstü yatar pozisyonda değerlendirildikten sonra sağa ve sola döndürülerek, bazen de oturtularak en uygun görüntüler elde edilmelidir.
Karaciğer, safra kesesi, sağ böbrek, pankreas başı, inferior vena kava hasta sol tarafına döndürülerek ve zaman zaman da derin nefes tutturularak daha iyi incelenebilir.
Sol böbrek, aorta ve pankreas gövdesi ve kuyruğu ise hasta sağ tarafına döndürülerek ve derin nefes tutturularak daha iyi incelenebilir.
ÜST BATIN USG NERELERDE YAPILIR:
Üst batın ultrasonu; radyoloji merkezlerinde, hastanelerin radyoloji bölümlerinde , radyoloji muayenehanelerinde yapılabildiği gibi yeni gelişen taşınabilir ultrason cihazları, wireless ultrason probları ve android-ios uyumlu yazılımlar ile birlikte evlerde , hasta odalarında ya da iş yerlerinde de uygulanabilir.
ÜST BATIN USG İNCELEMESİNİN FİYATI NE KADARDIR:
Üst batın ultrasonu ; TTB (Türk Tabipleri Birliği) asgari ücret tarifesine göre 50 birim ile ücretlendirilmektedir.Bu fiyat kurumlarda değişiklik gösterebilmektedir.Bazı kurumlarda asgari ücretin 2-3 katı kadar ücretlendirme yapılabilmektedir.
