BİLATERAL ÜST EKSTREMİTE VENÖZ SİSTEM RENKLİ DOPPLER USG İNCELEMESİ
Kanı kalbe geri götüren damarlara ven (toplar damar) demir. Tüm vücutta bulunduğu gibi üst ekstremitelerde de (kollarda) derin ve yüzeyel toplar damarlar bulunmaktadır.
Venlerde elastik lifler daha azdır, düz kas tabakası daha incedir.
Venlerde kanın kalbe doğru akışını sağlayan mekanizmalar şunlardır:
- Venlerdeki tek yöne açılan kapaklar
- İskelet kaslarının kasılıp gevşemesi sırasında kasların baskı yaparak damarları sıkıştırması
- Kalp kulakçıklarının gevşemesi sırasında oluşan negatif basınç
- Nefes alıp-verme sırasında göğüs kafesi içerisinde oluşan basınç değişiklikleri.
- Atar ve kılcal damarlardaki kanın itme basıncıdır.
BİLATERAL ÜST EKSTREMİTE VENÖZ SİSTEM RENKLİ DOPPLER USG NEDİR:
Derin ve yüzeyel yerleşimli üst ekstremite venlerinin incelendiği radyolojik tetkiktir. Üst ekstremite toplar damar hastalıklarında, üst ekstremitenin derin ve yüzeyel ven trombozunda, üst ekstremitenin derin ve yüzeyel ven yetmezliklerinde ilk tercih edilen radyolojik incelemedir. Ayrıca diyaliz fistülü bulunan ya da diyaliz fistülü açılacak hastalarda klavuz olarak kullanılabilir.
BİLATERAL ÜST EKSTREMİTE VENÖZ SİSTEM RENKLİ DOPPLER USG İNCELEMESİ NASIL YAPILIR:
Hastanın üst ekstremiteleri açıkta kalacak şekilde giysileri çıkartılır. Hasta sırtüstü pozisyonda muayene masasına yatırılır. Kollar iki yanda normal anatomik pozisyonda iken incelemeye başlanır.
Proksimal kesimlerde konveks problar, daha distal kesimlerde ise yüksek frekanslı lineer problar kullanılır. Uygun miktarda jel sürülmesini takiben normal anatomik pozisyonda iken üst ekstremite venleri değerlendirilmeye başlanır. Zaman zaman kollar yanlara doğru açılarak ya da rotasyon yaptırılarak venlerin daha iyi değerlendirilmesi sağlanır. Valsalva manevrası uygulamasına gerek yoktur, ancak distal kompresyon testleri yapılarak venlerin doluşu hakkında fikir sahibi olunabilir.
BİLATERAL ÜST EKSTREMİTE VENÖZ SİSTEM RENKLİ DOPPLER USG İNCELEMESİ HANGİ CİHAZLARLA VE HANGİ ORTAMLARDA YAPILIR:
İncelemenin yapılacağı oda, hastanın ve cihazın mobilizasyonuna uygun bir büyüklükte olmalıdır.
Oda ısısının ayarlanabilmesi ve havalandırılması hasta ve hekim konforunu sağlamak için gereklidir.
Odada uygun karartmayı sağlayacak donanım olmalıdır.
Mümkünse odada el ve kullanılacak probların temizliğini sağlayacak temizlik malzemeleri ve sistemi bulunmalıdır. Kapıda, uygulama sırasında odaya girişi engelleyici kilit mekanizması olmalıdır. Ortam sessiz olmalı ve dikkati dağıtacak etkenler bulunmamalıdır.
Yatak hastanın yatışını zorlaştırmayacak yükseklikte olmalıdır. Gerektiğinde hastaların yatağa çıkışını sağlayacak basamak sistemi bulunmalıdır.
Yatak baş kısmı hastalar için gerektiğinde yükseltilebilir olmalıdır.
Hijyeni sağlamak amacıyla hasta değişiminde yenilenebilir örtü ve/veya yüzeyi örtebilen kağıt havlu sistemi bulunmalıdır.
Ultrasonografi sırasında, sonrasında odada bulunması gerekenler;
- Probdan cilde ses dalgalarının penetrasyonunu kolaylaştıran kayganlaştırıcı jel.
- Hekimin oturacağı, yüksekliği ve pozisyonu ayarlanabilir tekerlekli sandalye.
- Gerektiğinde kullanılmak üzere hasta sandalyesi.
- Kağıt havlu.
- Gerektiğinde kullanılmak üzere prob kılıfı
CİHAZA AİT TEKNİK ÖZELLİKLER
Periferal venöz incelemelerde, vasküler çalışmaları mümkün kılacak gri skala, renkli Doppler, spektral Doppler, Power Doppler ultrasonografi özelliklerine sahip, lineer ve yüksek frekanslı konveks probların kullanıldığı gerçek zamanlı ultrason cihazları kullanılarak yapılır.
Penetrasyonun çok gereklilik taşımadığı periferal venöz değerlendirmelerde cihazlar yüksek çözünülürlüğün sağlanabilmesi amacı ile mümkün olan en uygun frekans aralığında çalışmalıdır.
Sanal koveks (trapezoid) özelliği olan probların kullanımı incelemeyi kolaylaştırıcı olarak önerilir.
Cihazı voltaj dalgalanmalarından korumak ve sürekli kullanabilmeyi sağlamak amacıyla kesintisiz güç kaynağı bulunması yararlıdır.
Görüntü kayıt cihazı ya da sistemi bulunmalıdır.
BİLATERAL ÜST EKSTREMİTE VENÖZ SİSTEM RENKLİ DOPPLER USG İNCELEMESİ İÇİN HAZIRLIK GEREKLİMİDİR:
İnceleme öncesi herhangi bir hazırlık gerekmemektedir. Açlık ya da tokluk aranmamaktadır.
BİLATERAL ÜST EKSTREMİTE VENÖZ SİSTEM RENKLİ DOPPLER USG TEKNİĞİ:
İncelenen farklı venöz segment ve özel patolojik duruma uygun özel ultrasonografik tekniklerin seçilmesi gereklidir.
Gri skala ultrasonografi incelemesinde:
- İncelenen periferal venler paralel duvarlar ile sınırlı anekoik tübüler yapılar ile izlenir ve dalları takip edilir. Normal venöz yapılar gri skala değerlendirmede eşlik ettiği arterin çapından minimal geniştir, iç yüzeyleri düzgün görüntülenir. Duvar yapısı arter ile kıyaslandığında oldukça incedir.
- Yüksek rezolüsyonlu cihazlarda gri skala değerlendirmede kanın hareketi görülebilir ve ekojenik kan olarak adlandırılan görünüm ile karşılaşılabilir.
- Venlerin çapı, duvar yapısı, iç yüzeyi, lümen içi ekojenitesi, duvar düzensizlikleri ve bunların nitelikleri araştırılır ve tanımlanır.
- Ayrıca venlerin kompressibilite ve solunumsal hacim değişikliklerine ait özellikleri değerlendirilir, prob ile baskı yapılarak venlerin çaplarında değişiklik olup olmadığı araştırılır.
- Venöz tromboz olup olmadığı konusundaki temel bulgular ilk aşamada venlere prob kompresyonu uygulanarak gri skala ultrasonografik inceleme ile elde edilir.
Renkli Doppler USG incelemesinde:
- Uygun ayarlar özel olarak her iki incelemeye ve işlem sırasında incelenen bölgeye göre değiştirilir. Puls ve renkli Doppler değerlendirmede uygun PRF, filtre ve renk kazanç ayarları ile tüm düzeylerden longitudinal ve transvers kesitler ile periferik venler incelenir.
- Venöz akım desenleri iki ekstremite açısından karşılaştırılmalı olarak bakılır ve solunumsal fazisite, kardiovasküler pulsatilite ve simetri yönünden incelenir.
- Renkli Doppler USG incelemede spontan akımın varlığı, dolum defektleri, tam dolmayan venöz segmentlerin varlığı değerlendirilir ve kompressibilite özelliğine bakılır.
- Spektral akım deseni kodlamasında fazik ya da sürekli akımın varlığı değerlendirilir.
- İnceleme sırasında venöz akımın ve olası yetmezliklerin ideal değerlendirilmesi için yüzeyel ve derin venlerde spontan ya da valsalva manevrası ile ters yönde akımın olup-olmadığı belirlenir.
- Ayrıca incelenen ven seviyesinin ekstremiteye göre distaline mekanik kompresyon uygulanması halinde ven akışında artış sağlanıp sağlanmadığı değerlendirilir. Nötral durumda lümenin tam dolmadığı venlerde bu manevra ile lümenin tam doluşunun değerlendirilmesi, yavaş akım ile parsiyel trombüse bağlı defektif dolum doluşunun ayrılmasını sağlar.
İncelemenin hasta sırtüstü yatar pozisyonda kollar iki yanda iken, normal anatomik pozisyonda iken yapılması tercih edilir.
Proksimal segmentler için düşük frekanslı konveks problar, subklavian venlerin orta ve distal segmentleri için yüksek frekanslı lineer problar tercih edilir.
Sağda brachiosefalik ven ve her iki tarafta subklavian venlerin incelenmesi ile tetkikin başlaması önerilir.
- Supraklaviküler boşluk ve suprasternal çentikten yaklaşımla sağda brachiosefalik ven, her iki tarafta subklavian venler görüntülenir.
- Subklavian veya brachiosefalik venler seviyesinde bir darlık ya da tıkanma şüphesi var ise juguler venlerin ve olası kollateral venlerin değerlendirilmesi gerekir. Subklavian ve brachiosefalik venlerdeki patolojilerin juguler venlere uzanım olasılığı nedeniyle incelemeye internal juguler venler de dahil edilmelidir.
Aksiller, brachial, radial ve ulnar venlerin değerlendirilmesi:
- Aksiller incelenirken kola abduksiyon yaptırılır, daha distaldeki venler için anatomik pozisyonda inceleme tercih edilir.
- Brachial bifurkasyon antecubital düzeyde izlenir ve sonrasında klinik olarak şüphe edilen bir patolojik durumun varlığında radial ve ulnar venler ayrı ayrı el bileğine dek komşu arterler ile paralel olarak takip edilir. Derin venler çift olabilir ve eşlik ettikleri artere paralel seyir gösterirler.
Yüzeyel venlerin değerlendirilmesinde:
- Sefalik ven, subklavian vene döküldüğü düzeyden itibaren deltoid kas düzeyinden aşağı doğru kolun lateralinde seyreder.
- Bazilik ven ise aksiller ven ile birleştiği düzeyden kolun medialine seyreder.
- Venlerde trombüs varlığı prob kompresyonu ile renk dolum defekti ile araştırılır.
- Diyaliz fistülleri, çap değerlendirmesi, akım hızları, debileri ile birlikte değerlendirilmelidir.
BİLATERAL ÜST EKSTREMİTE VENÖZ SİSTEM RENKLİ DOPPLER USG İNCELEMESİ NERELERDE YAPILIR:
Bilateral üst ekstremite venöz sistem renkli Doppler USG incelemesi bütün radyoloji merkezlerinde, hastanelerde, radyoloji muayenelerinde yapılabildiği gibi yeni gelişen taşınabilir ultrason cihazları, wireless ultrason probları ve android-ios uyumlu yazılımlar ile birlikte evde hasta başında ya da iş yerlerinde de uygulanabilir.
BİLATERAL ÜST EKSTREMİTE VENÖZ SİSTEM RENKLİ DOPPLER USG İNCELEMESİNİN FİYATI NE KADARDIR:
Bilateral üst ekstremite venöz sistem renkli Doppler ultrasonu Tabipler Odası asgari ücret tarifesine göre 70 birim ile ücretlendirilmektedir. Bu ücrete KDV ve kullanılacak sarf malzemelerin fiyatları da eklenmektedir. Birçok merkezde asgari ücret tarifesi göz önüne alınarak değişik aralıklarda fiyatlandırma yapılabilmektedir.
