Üriner sistem; böbrekler, üreter, idrar kesesi (mesane) ve üretradan oluşur.
Vücudumuzda oluşan metabolik atıklar kan yolu ile böbreklere taşınır, böbreklerde süzülen atıklar bir miktar su ile birlikte idrar olarak atılır. Böbreklerde süzülen idrar üreter ile mesaneye taşınır, idrar kesesinde bir süre depolanan idrar üretra kanalı ile dışarıya atılır.
ÜRİNER SİSTEM USG NEDİR:
Üriner sistem USG; böbreklerin, üreterlerin, idrar kesesi (mesane) ve üretranın ultrason cihazları ile incelenmesidir. Böbreklere, idrar yollarına (mesane) ve prostata ait hastalıklar sebebi ile üriner sistem USG incelemesi yapılır. Üriner sistem hastalıklarının teşhisinde oldukça kullanışlı, yararlı ve ilk tercih edilmesi gereken radyolojik inceleme yöntemidir.
ÜRİNER SİSTEM USG NASIL YAPILIR:
Hasta muayene sedyesine sırtüstü yatırılarak karın bölgesi açılır. Elbiseleri üstte göğüs ortasına kadar, altta kalça hizasına kadar sıyrılarak karın bölgesi açılır. Sıyrılamayacak elbiseleri var ise karın bölgesi açık olacak şekilde elbiseleri çıkartılmalıdır.
Karın bölgesine yeterli miktarda jel sürülür. Bu jel ultrasonografik ses dalgalarının geçirgenliğini sağlamakta ve probun karın duvarında kaydırılarak hareket ettirilmesine yardımcı olmaktadır.
Mesane sırt üstü yatar pozisyonda iken değerlendirilir. Mesane içerisinde hareketli bir oluşumun varlığı durumunda sağa ya da sola yan yatırılarak ya da bazen yüzüstü yatırılarak mesane içerisindeki oluşumların (mesane taşı ya da pıhtı-hematom) hareket edip etmediği değerlendirilir.
Sağ böbrek hasta sol tarafına yan yatırılarak, sol böbrek hasta sağ tarafına yan yatırılarak değerlendirilir. Bazen her iki böbrek yüzüstü yatar pozisyonda iken posteriordan da değerlendirilebilir.
Üreterlerin böbrekten çıkış yerleri ve üreterlerin mesaneye giriş yerleri uygun pozisyonlarda değerlendirilir.
Mesane kapasitesi inceleme sırasında ölçülmelidir. Hasta idrarını boşalttıktan sonra mesanede kalan rezidü miktarı ölçülerek kayıt edilmelidir.
Özellikle yan yatar pozisyonda böbrekler değerlendirilir iken, hastanın derin nefes alıp tutması sağlanmalıdır.
ÜRİNER SİSTEM USG HANGİ CİHAZLARLA VE HANGİ ORTAMLARDA YAPILIR:
• İncelemenin yapılacağı oda, hastanın ve cihazın mobilizasyonuna uygun bir büyüklükte olmalıdır.
• Oda ısısının ayarlanabilmesi ve havalandırılması hasta ve hekim konforunu sağlamak için gereklidir.
• Odada uygun karartmayı sağlayacak donanım olmalıdır.
• Mümkünse odada el ve kullanılacak probların temizliğini sağlayacak temizlik malzemeleri ve sistemi bulunmalıdır. Kapıda, uygulama sırasında odaya girişi engelleyici kilit mekanizması olmalıdır. Ortam sessiz olmalı ve dikkati dağıtacak etkenler bulunmamalıdır.
• Yatak hastanın yatışını zorlaştırmayacak yükseklikte olmalıdır. Gerektiğinde hastaların yatağa çıkışını sağlayacak basamak sistemi bulunmalıdır.
• Yatak baş kısmı hastalar için gerektiğinde yükseltilebilir olmalıdır.
• Hijyeni sağlamak amacıyla hasta değişiminde yenilenebilir örtü ve/veya yüzeyi örtebilen kağıt havlu sistemi bulunmalıdır.
• Ultrasonografi sırasında, sonrasında odada bulunması gerekenler;
- Probdan cilde ses dalgalarının penetrasyonunu kolaylaştıran kayganlaştırıcı jel.
- Hekimin oturacağı, yüksekliği ve pozisyonu ayarlanabilir tekerlekli sandalye.
- Gerektiğinde kullanılmak üzere hasta sandalyesi.
- Kağıt havlu.
- Gerektiğinde kullanılmak üzere prob kılıfı
CİHAZA AİT TEKNİK ÖZELLİKLER
• Üriner sistem incelemeleri sektör, lineer ya da konveks yüzeyli problarla donanmış, gerçek zamanlı görüntüleme yapan, yüksek kaliteli ultrasonografi (US) cihazları ile gerçekleştirilir.
• Ergenlik öncesi dönemdeki çocuk hastalarda 5 MHz veya üstündeki ortalama frekansa sahip problar tercih edilir. Yeni doğan ve küçük bebeklerde ise daha yüksek frekanstaki problara gerek olabilir. Erişkinlerde ise genellikle 3.5 -5.0 MHz ortalama frekansa sahip problar yeterli olur. Nadiren çok şişman hastalarda daha düşük frekanstaki problara gerek olabilir. Doppler ultrasonografi değerlendirmede, görüntüleme frekansları, yukarıdaki değerlerden farklılık gösterebilir.
• Cihazı voltaj dalgalanmalarından korumak ve sürekli kullanabilmeyi sağlamak amacıyla kesintisiz güç kaynağı bulunması yararlıdır.
• Görüntü kayıt cihazı ya da sistemi bulunmalıdır.
ÜRİNER SİSTEM USG İÇİN HANGİ HAZIRLIKLAR YAPILMALIDIR:
Üriner sistem USG incelemesi için kısa süreli açlık yeterlidir (4-5 saatlik). Mesanenin aşırı olmayacak şekilde mutlaka idrar ile dolu olması gerekmektedir. Çok aşırı dolu mesane incelemeyi güçleştirebilir. Mesane doluluğunu sağlamak için işlemden 1-2 saat önce hastaya su içirilebilir. Su içemeyen hastalara damar yolundan serum verilerek ya da mesane sondası aracılığı ile doğrudan mesaneye sıvı verilerek doldurulabilir. İdrar kontrolü olmayan bebeklerde mesanenin olabildiğinde distandü incelenebilmesi için bebeği yakın zamanda beslenmiş ve/veya sıvı almış olması tercih edilir.
ÜRİNER SİSTEM USG TEKNİĞİ:
İncelenen her organ ve yapı birbirine dik en az iki düzlemde tanımlanmalıdır. USG’nin sonsuz düzlemde kesit alabilme özelliği kullanılmalı, organların en iyi görüntülenebileceği düzlemler dinamik olarak yapılmalıdır.
Her iki böbrek, böbreklerin pelvisi, proksimal üreterler, mesane, üreterlerin distal uçları, erkeklerde prostat ve vezika seminalisler, kadınlarda ise uterus ve overler dikkatli bir şekilde incelenmelidir. Böbrekler incelenirken hasta sağa ya da sola döndürülerek derin nefes tutturulmalıdır.
ÜRİNER SİSTEM USG NERELERDE YAPILIR:
Üriner sistem ultrasonu; radyoloji merkezlerinde, hastanelerin radyoloji bölümlerinde , radyoloji muayenehanelerinde yapılabildiği gibi yeni gelişen taşınabilir ultrason cihazları, wireless ultrason probları ve android-ios uyumlu yazılımlar ile birlikte evlerde , hasta odalarında ya da iş yerlerinde de uygulanabilir.
ÜRİNER SİSTEM USG İNCELEMESİNİN FİYATI NE KADARDIR:
Üriner sistem ultrasonu ; TTB (Türk Tabipleri Birliği) asgari ücret tarifesine göre 40 birim ile ücretlendirilmektedir.Bu fiyat kurumlarda değişiklik gösterebilmektedir.Bazı kurumlarda asgari ücretin 2-3 katı kadar ücretlendirme yapılabilmektedir.
