CAROTİS VE VERTEBRAL ARTER RENKLİ DOPPLER USG İNCELEMESİ
Carotis ve vertebral arterler; beyin ve baş-boyun bölgesi organlarının beslenmesini sağlayan atar damarlardır. Aorttan çıkan carotis arterler kafa tası girişinde ikiye ayrılırlar. İnternal carotis arterler beyin loblarını, eksternal carotis arterler boyun bölgesi organlarını beslerler. Vertebral arterler aorttan köken alan subklavian arterlerden çıkar ve arka beyni beslerler.
CAROTİS VE VERTEBRAL ARTER RENKLİ DOPPLER USG NEDİR:
Beyine giden damarların (carotis ve vertebral arterler) incelendiği radyolojik ttkiktir. Bu damarlardaki daralmaları, tıkanıklıkları, diseksiyonları ve vertebral yetmezliği tespit etmede ilk tercih edilecek radyolojik incelemedir.
CAROTİS VE VERTEBRAL ARTER RENKLİ DOPPLER USG İNCELEMESİ NASIL YAPILIR:
Hasta sırt üstü yatar pozisyonda iken, boyun arkaya doğru gerilerek yapılır. Bunun için hastanın omuzlarının ve boynunun altına bir yastık konularak boyun arkaya doğru gerilir ve hiperekstansiyona getirilir.
İnceleme esnasında hastanın yakalı ve boğazlı giysileri çıkarılır, var ise takıları ve kolyeleri alınır.
İnceleme sırasında hastanın boynuna ses dalgalarının penetrasyonunu kolaylaştıran kayganlaştırıcı jel sürülür ve yüksek frekanslı lineer problar ile incelemeye başlanır.
CAROTİS VE VERTEBRAL ARTER RENKLİ DOPPLER USG HANGİ CİHAZLARLA VE HANGİ ORTAMLARDA YAPILIR:
Yüksek frekanslı lineer problar bulunduran ultrasonografi cihazları ile gerçekleştirilmelidir. Hastanın kilosuna bağlı değişkenlik gösteren boyun kalınlığı sebebi ile seçilecek olan prob frekansları 7 MHz ile 12 MHz arasında değişiklik gösterebilmektedir.
İncelemenin yapılacağı oda hastanın ve cihazın mobilizasyonuna uygun büyüklükte olmalıdır.
Oda ısısının ayarlanabilmesi ve havalandırılması hasta ve hekim konforunu sağlamak için gereklidir.
Odada uygun karartmayı sağlayacak donanım olmadır.
Mümkünse odada el ve probların temizliğini sağlayacak temizlik malzemeleri bulundurulmalıdır.
Hasta sedyesi; başlığı yükseltilebilir ve alçaltılabilir şekilde ayarlanabilmeli, hastanın konforunu sağlayacak şekilde pozisyonlanabilmelidir. İşlem sonrası hastanın cildine sürülen jellerin temizlenebilmesi için kağıt havlu, ıslak mendil ve benzeri gibi malzemeler inceleme odasında hazır bulundurulmalıdır.
CAROTİS VE VERTEBRAL ARTER RENKLİ DOPPLER USG İÇİN HAZIRLIK GEREKLİMİDİR:
Carotis ve Vertebral Arter Renkli Doppler incelemesi için herhangi bir hazırlık gerekmemektedir.
CAROTİS VE VERTEBRAL ARTER RENKLİ DOPPLER USG TEKNİĞİ:
Carotis arterlerin değerlendirilmesi: Carotis USG incelemesi için hasta sırtüstü yatırılır, baş hafifçe hiperekstansiyona getirilerek gerilir. Boyun hafifçe karşı tarafa döndürülür. Öncelikle B-Mode gri skala incelemesi yapılır, daha sonra renkli Doppler USG (aksial ve longitudinal planlarda gerçekleştirilir) ve en son olarak spektral Doppler incelemesi (yine longitudinal planda) gerçekleştirilir.
1) Gerçek zamanlı B-Mode gri skala görüntüleme:
Prob supraklaviküler ve suprasternal boşlukta kaudale doğru açılandırılarak her iki carotis arterin görülebildiği en proksimal kısımları görüntülenir ve buradan incelemeye başlanır. Carotislerin orijininden itibaren kafa tabanında takip edilebildikleri düzeye kadar tüm carotis trasesi aksial ve longitudinal planlarda taranır ve değerlendirilir. Carotislerin toraks içerisindeki segmentleri ,prob ayağa doğru açılandırılarak, intrakranial segmentleri ise kraniale doğru açılandırma yapılarak takip edilebildiği kadar takip edilmelidir.
B-mode görüntüleme genellikle morfolojik değerlendirme için kullanılmaktadır. Genel morfolojik değerlendirmeyi carotis arter intima-media kalınlık değerlendirilmesi, plak varlığının araştırılması ve varsa plak yapısının belirlenmesi oluşturur.
İntima-media kalınlık ölçümü tam longitudinal planda carotis ayrılmasından yaklaşık 1 cm önceki ana carotis arterden, ön ve arka duvarın bir arada görüldüğü, arka duvarda intimaya ait lümen arasındaki hiperekojen bant hat ile media tabakasının derinindeki media-adventisia tarafından oluşturulan hiperekojen hat arasından yapılır.
Carotiste plak saptanması durumunda plakların yerleşimleri, boyutları ve morfolojik özellikleri değerlendirilir.
2) Renkli Doppler USG (RDUS):
Renkli Doppler USG incelemesinde carotis arterler gri skala USG’de olduğu şekilde en proksimalden, en distale dek izlenebilen tüm segmentlerinde aksial ve longitudinal planda değerlendirilir.
Öncelikle ana carotis arterler ile internal ve eksternal carotis arter dallarının açık olup-olmadığı ve akım yönleri incelenir.
Carotis bifurkasyonu düzeyi, varsa varyasyonu ya da devamlılığı-kıvrımlılığı saptanır, internal ve eksternal carotis arterlerin hangileri olduğu belirlenir. Saptanmış olan plak düzeylerindeki darlıkların renk karmaşasına yol açıp açmadığı araştırılır.
3) Spektral Doppler USG:
Carotis arter darlığının şiddetini değerlendirmedeki en önemli ölçüt akım hız değerleridir.
Akım örneklemesi; longitudinal planda lümen merkezine yerleştirilen spektral örnekleme aralığı ile yapılır. Doppler açısı duvara paralel ve 600’yi aşmayacak şekilde ayarlanır. Spektral örnekleme gri skala görüntü özelliklerine doğrudan yerleştirilen örnekleme aralığı ile yapılabilmektedir. Ancak önce renk çerçevesi (color box) konması, daha sonra bu çerçeve içerisinde istenilen bir alana spektral örnekleme alanı yerleştirilmesi (steer ) tercih edilen yöntemdir.
Ana Carotis Arter :
Spektral örnekleme longitudinal planda ana carotis arter duvarından uzak, lümen orta kesimine yerleştirilen spektrum örnekleme aralığı ile elde edilen akım dalga desenleri ile başlar.
Bu akım örneği üzerinde peak sistolik hız ve end-diastolik hız değerleri ölçülür.
İnternal Carotis Arter :
Renkli Doppler USG ile daha önceden konumu ve seyri belirlenmiş olan internal carotis arter longitudinal planda hem ön, hemde arka duvarının bir arada görüldüğü en uygun pozisyonda görüntülenir ve spektral akım örneklemesi lümenin ortasına gelecek şekilde yapılır.
Plak saptanması durumunda plak öncesi, plak düzeyi ve plağın hemen sonrasında spektral akım örneklemeleri yapılır. Tepe sistolik hız ve diastol sonu hız değerleri ölçülür. Değerler eş taraflı ana carotis arterden elde edilen değerler ile oranlanır.
Vertebral Arterlerin Değerlendirilmesi:
Hasta pozisyonu carotis tetkiki ile yaklaşık aynıdır. Baş orta hatta ya da hafifçe karşı tarafa döndürülebilir. Fazla rotasyon vertebral arter görüntülemesi zorlaştıracaktır.
Vertebral arterler orta servikal düzeyde renkli Doppler USG ile longitudinal planda carotid arterlerin görüntülenebildiği durumda iken probun lateral ve posteriora açılandırılması ile iki servikal vertebra foramen arasından görüntülenir.
Renkli Doppler USG ile seyirleri saptandıktan sonra vertebral arterlerden spektral örnekleme yapılır, akım dalga desenleri ve akım yönleri değerlendirilir.
İnceleme sırasında vertebral arterlerin orifisleri görüntülenmeye çalışılmalıdır. Vertebral arter ile carotisler aynı düzlemde görülebilecek şekilde kayıt altına alınmaya çalışılmalıdır.
CAROTİS VE VERTEBRAL ARTER RENKLİ DOPPLER USG İNCELEMESİ NERELERDE YAPILIR:
Carotis ve Vertebral Arter Renkli Doppler USG incelemesi bütün radyoloji merkezlerinde, hastanelerde, radyoloji muayenelerinde yapılabildiği gibi yeni gelişen taşınabilir ultrason cihazları, wireless ultrason probları ve android-ios uyumlu yazılımlar ile birlikte evde hasta başında ya da iş yerlerinde de uygulanabilir.
CAROTİS VE VERTEBRAL ARTER RENKLİ DOPPLER USG İNCELEMESİNİN FİYATI NE KADARDIR:
Carotis ve Vertebral Arter Renkli Doppler ultrasonu Tabipler Odası asgari ücret tarifesine göre 70 birim ile ücretlendirilmektedir. Bu ücrete KDV ve kullanılacak sarf malzemelerin fiyatları da eklenmektedir. Birçok merkezde asgari ücret tarifesi göz önüne alınarak değişik aralıklarda fiyatlandırma yapılabilmektedir.
